Kanlı Yanvar ve Hocalı, Azerbaycan tarihinde bıraktığı acılar ile hatırlanmaya devam ediyor. Her 20 Ocak ve 26 Şubat’ta Azerbaycan ve Türk Dünyası yaşanan olayları ve kaybolan canları anıyor. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Türk Dünyası Toplumsal, Ekonomik ve Siyasal Bağlantılar Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Vefa Kurban, ‘Kanlı Ocak’ ve ‘Hocalı Katliamı’ ile ilgili konuştu.
‘Hocalı Katliamı’ ile ilgili bilgi veren Prof. Dr. Kurban, “26 Şubat 1992’de yaşanan bu trajedi, Azerbaycan tarihinin en acı olaylarından biri olarak hafızalara kazınmıştır. Hocalı soykırımı, 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesinde, Hocalı Kasabası’nda Ermeni güçleri ve Rus 366. Motorize Alayı tarafından gerçekleştirilen büyük bir insanlık kabahatidir, bir soykırımdır. Hocalı, stratejik bir pozisyondaydı. Kasaba, Karabağ’daki tek havaalanına sahip olması nedeniyle Ermeniler için büyük bir kıymete sahipti. Ermenistan’a bağlı kuvvetler, 25 Şubat’ı 26 Şubat’a bağlayan gece, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının akabinde bölgede kalan 366. Motorize Piyade Alayı’nın direkt takviyesiyle Hocalı’ya ağır silahlarla akın düzenledi” dedi.
Soykırıma uğrayan ve katledilen sivillerin azaba maruz kaldığını tabir eden Prof. Dr. Kurban, “Ermeni güçleri ve Rus 366. Motorize Alayı, bayan, çocuk ve yaşlı demeden 613 Azerbaycanlı sivili katletmiştir. Bunların 106’sı bayan, 63’ü çocuk ve 70’i yaşlıydı. Olay sırasında 487 kişi ağır yaralandı. 1275 kişi esir alındı ve büyük çoğunluğu azap gördü, 150’den fazla kişi kayboldu ve akıbetleri hâlâ bilinmemektedir. Cesetler üzerinde yapılan incelemeler, kurbanların azaba maruz kaldığını, kimi sivillerin kafataslarının parçalandığını, gözlerinin oyulduğunu ve bedenlerinin yakıldığını ortaya koymuştur. Binlerce insanın konutları yakılmış, hayatta kalanlar ise ağır kış şartlarında dağlara kaçmak zorunda bırakılmıştır. Bu trajedi, Azerbaycan halkının hafızasında silinmez bir iz bırakmıştır” diye konuştu.
“Ulusal kimliğin ve bağımsızlık uğraşının sembolüdür”
‘Kanlı Pazar’ olarak bilinen 20 Ocak 1990’da yaşanan olay ile ilgili de konuşan Prof. Dr. Kurban “20 Ocak 1990’da yaşanan Kanlı Yanvar (Kanlı Ocak) olayının tesirleri hâlâ tazeliğini koruyor. 20 Ocak 1990, Azerbaycan halkı için ulusal kimliğin ve bağımsızlık uğraşının sembolü hâline gelen bir tarihtir. Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecinde, Azerbaycan’da bağımsızlık talepleri güçlenmiş ve halk meydanlara inerek özgürlük talep etmiştir. Fakat Sovyet idaresi, bu hareketi bastırmak için Bakü’ye tanklarla girmiş ve 147 sivil hayatını kaybetmiştir. O gece, Azerbaycan halkının bağımsızlık iradesine karşı vahşice bir atak gerçekleştirilmiştir. Ancak bu katliam, Azerbaycan halkının özgürlük isteğini engellemek yerine daha da güçlendirmiştir” diye belirtti.
“Failler cezasız kaldı”
Yaşanan her iki olayın Sovyetler Birliği’nin çöküş sürecinde yaşandığına ve Azerbaycan’ın maruz kaldığı büyük akınlar olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kurban “ 20 Ocak 1990’da Bakü’de gerçekleştirilen katliam, Sovyetler Birliği’nin Azerbaycan’daki bağımsızlık hareketini bastırma teşebbüsü olarak tarihe geçmiştir. Hocalı Soykırımı ise, Rus dayanaklı Ermeni güçlerinin Azerbaycan topraklarını ele geçirme sürecinde gerçekleştirdiği en kanlı ataktır. Hocalı’da yaşananlar, milletlerarası kamuoyunun gözleri önünde cereyan eden bir insanlık cürmü olmasına karşın gereğince güçlü bir formda kınanmamış ve failler cezasız kalmıştır. Hocalı’da gerçekleşen soykırım, memleketler arası kamuoyunun gözü önünde yaşanan bir insanlık hatası olmasına karşın, olayın failleri cezasız kalmış ve kâfi diplomatik baskı uygulanmamıştır” diye aktardı.
Soykırımın tarifini yapan Prof. Dr. Kurban, “Soykırım, 1948 Birleşmiş Milletler Soykırım Cürmünün Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ne nazaran belli bir küme insanın büsbütün yahut kısmen yok edilmesi hedefiyle yapılan sistematik hareketler olarak tanımlanır. Bu hareketler ortasında öldürme, ağır fiziki ve ruhsal ziyan verme, hayat şartlarını yok etmeye yönelik uygulamalar üzere ögeler bulunur. Hasebiyle, Hocalı’da yaşananlar da bir soykırımdır. Azerbaycan devleti de bu olayın bir soykırım olduğunun milletlerarası platformlarda kabul edilmesi için diplomatik gayretlerini sürdürmektedir. Bu olay, yalnızca Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki bir sorun değil, birebir vakitte memleketler arası hukukun ve insan haklarının da bir meselesidir” dedi.
“Olaylar kamuoyuna hakikat ve eksiksiz biçimde aktarılmalı”
Prof. Dr. Kurban, “Bugün Azerbaycan halkı için bu iki olay, sadece geçmişin bir anısı değil, birebir vakitte ulusal birlik ve dayanışmanın güçlenmesine vesile olan tarihi dönüm noktalarıdır. 20 Ocak, bağımsızlık uğruna verilen uğraşın ve direnişin sembolü olarak görülmektedir. Hocalı Soykırımı ise, adaletin hâlâ sağlanmadığı bir insanlık cürmü olarak hafızalarda yerini korumaktadır. Azerbaycan halkı, her yıl 20 Ocak ve 26 Şubat’ta şehitlerini anarken, bu tıp trajedilerin bir daha yaşanmaması için milletlerarası kamuoyunu adaletin sağlanması istikametinde harekete geçmeye çağırmaktadır. Tarihî olayların çarpıtılmasına yönelik teşebbüslere karşı bilimsel ve akademik, siyasi ve diplomatik platformlarda Azerbaycan’ın haklı davasının savunulması büyük değer taşımaktadır. Tarihi gerçeklerin tahrif edilmesi, bölgesel barış ve istikrarın önündeki en büyük manilerden biridir. Bu nedenle, Hocalı Soykırımı ve 20 Ocak olaylarının memleketler arası kamuoyuna hakikat ve eksiksiz bir biçimde aktarılması, adaletin sağlanması ismine temel bir gerekliliktir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı