Rusya-Ukrayna Savaşı’nın gölgesinde, Türkiye-Avrupa Birliği (AB) münasebetlerinin geleceği masaya yatırılıyor. Uzmanlar, savaşın AB’nin önceliklerini değiştirdiğini ve bu durumun Türkiye ile bağlarda yeni bir periyoda işaret edebileceğini belirtiyor.
Türkiye’nin askeri kapasitesi ve güvenlik bağlamında Avrupa için taşıdığı kritik kıymetin göz arkası edilemeyeceğini söyleyen Siyaset Bilimci Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “AB’nin genişleme stratejisinde güvenlik telaşlarının ve jeopolitik dertlerinin ön plana geçtiği bu konjonktürde Türkiye’nin AB’ye dahil edilmesi fikri kısa vadede güçlenebilir.” dedi.
Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu:
“Türkiye AB ile lakin karşılıklı çıkarların gözetildiği bir ‘kazan-kazan’ senaryosu çerçevesinde bir üyelik modelini kabul edebilir.”
Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Alakalar Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Türkiye-AB bağlarının geleceğine dair kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
Rusya-Ukrayna savaşının yansıması incelenmeli
Türkiye-Avrupa Birliği (AB) geleceğinin ne olacağını pahalandırmak için Rusya-Ukrayna savaşının bu alakalara yansımasını incelemek gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “AB-Türkiye bağlantıları başlangıçtan itibaren üç saç ayağı üzerine heyetidir. Bunlardan birincisi milletlerarası konjonktür, ikincisi AB’nin kendi iç siyasetinin ilerleyişi ve üçüncüsü ise Türk siyasal hayatının ne istikamette evrildiğidir. Bu süreçler paralel olarak bakıldığında AB-Türkiye alakalarını anlamak çok daha değer arz eder. Lakin şunu da belirtmek gerekir ki bazen birinci bazen ise öteki sac ayakları münasebetlerin belirlenmesinde ön plana çıkabilir.” dedi.
Savaş AB’nin güvenlik kaygılarını ön plana çıkardı
Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, AB’nin Ukrayna ile müzakerelere başlamasını kıymetlendirerek, “Bugünkü milletlerarası konjonktüre bakıldığında AB’nin Kopenhag kriterlerini ve barış üzerine kurulu temel kıymetlerini bir kenara koyarak hala savaşta olan bir ülkeyi kendi bünyesine katmak üzere müzakerelere 23 Aralık 2024’de resmen başlaması, AB’nin genişleme konusunda milletlerarası konjonktürel dinamiği ve bu bağlamda jeopolitik unsurlulara dayalı güvenlik telaşlarını ön plana aldığını göstermektedir. Ukrayna dışında Moldova ile de müzakereler başlatılmış ve Avrupa ülkesi olmayan bir ülke olan Gürcistan’a da AB adaylık statüsünün verilmesi de yeniden genişleme konusunda AB’nin nasıl bir yönelim değiştirdiğinin bir öteki göstergesidir.” diye konuştu.
AB’nin iç siyaseti de değişiyor
AB’nin kendi iç siyasetindeki yönelimlere bakıldığında Brexit süreci sonrasında İngiltere olmadan yoluna devam ettiğinin görüldüğünü anlatan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, şöyle devam etti:
“Bunun dışında 2008’den beri Avro krizi ile gayret eden AB’nin Covid-19 pandemisi ve Ukrayna savaşı sonrası ekonomik olarak daha sıkıntı şartları yaşadığı görülmektedir. AB, 2007 Lizbon Antlaşması’ndan bu yana yeni bir antlaşma imzalamamıştır. Mümkün bir yeni genişleme dalgası durumunda, kurumsal derinleşme için nasıl bir yol izleneceği de değerli bir tartışma mevzusudur. Bu çerçevede, AB’nin farklılaşmış entegrasyon modellerinden birini benimseyerek, kurucu ülkelerin merkezde yer aldığı ve genişlemeyle birlikte katılan ülkelerin dış halkalarda farklı hak ve inisiyatiflere sahip olduğu bir modelin geliştirilmesi kaçınılmaz görünmektedir. Çünkü AB, tarihi olarak her genişleme sürecinin akabinde siyasetlerini yeni yapısıyla ahenkleştirmek ismine bir antlaşma imzalamışken, uzun müddettir bu tarafta bir adım atılmamıştır.”
Türkiye’nin ehemmiyeti artıyor
Değişen milletlerarası konjonktür ve AB’nin genişleme-derinleşme süreçlerinde yakaladığı farklı yönelimleri müteakip son yirmi yıldır müzakere kademesinde olan Türkiye için de farklı bir öngörünün ortaya çıkmasının beklenen göründüğüne vurgu yapan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, şunları kaydetti:
“Türkiye’nin özellikle Karadeniz bölgesindeki değerli jeopolitik pozisyonu, Rusya ve Ukrayna ile yürüttüğü istikrarlı dış bağları, güç yolları üzerindeki transit ülke pozisyonu ve eski İpek Yolu üzere kıymetli ticari yollar üzerindeki köprü vazifesi onu pahalı kılmaktadır. Ayrıyeten, Türkiye’nin askeri kapasitesi ve güvenlik bağlamında Avrupa için taşıdığı kritik ehemmiyet de göz gerisi edilemez. Türkiye’nin tüm potansiyeline ve AB’nin tekrar biçim değiştirme ihtimaline rağmen, tekrar de Türkiye 80 milyonu aşkın nüfusu ve ekonomik ihtiyaçları ile AB’nin hazım kapasitesi açısından zorlayıcı bir ülke olduğu söylenilebilir. Lakin AB’nin genişleme stratejisinde güvenlik tasalarının ve jeopolitik korkularının ön plana geçtiği bu konjonktürde Türkiye’nin AB’ye dahil edilmesi fikri kısa vadede güçlenebilir.”
Türkiye lakin ‘kazan-kazan’ senaryosuyla üyelik modelini kabul edebilir
AB, ‘iç içe geçmiş halkalar’ formunda bir entegrasyon modeline geçerse, farklı üyelik statülerinin (1. sınıf, 2. sınıf, 3. sınıf gibi) ortaya çıkmasının beklenen olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Bu durumda, Türkiye de Ukrayna üzere dış halkada yer alarak siyaset imal süreçlerine direkt katılmadan, lakin makul şartlarda vize serbestisi elde eden ve güvenlik alanında iş birliği içinde olduğu bir üyelik modeliyle karşı karşıya kalabilir. Dış siyasette daha pro-aktif ve çok-açılı bir dış siyaset sürdüren ve bölgesinde değerli bir bölgesel güç olma yolunda ilerleyen Türkiye AB ile fakat karşılıklı çıkarların gözetildiği bir ‘kazan-kazan’ senaryosu çerçevesinde böylesi bir üyelik modelini kabul edebilir. Bu bağlamda, Türkiye’ye tanınacak imtiyazlar ve haklar belirleyici bir öge olacaktır. Türkiye, 1999’dan bu yana AB’ye aday ülke statüsünde olup, 1963’te imzalanan Ankara Antlaşması ile 60 yılı aşkın müddettir AB ile bağlantısını sürdürmektedir. Bu uzun geçmiş hasebiyle Türkiye’nin AB’den beklentileri de hayli yüksektir. Hudutlu imtiyazların verildiği üçüncü sınıf bir AB üyeliği Türkiye için çok büyük bir avantaj getirmeyecektir.” formunda konuştu.
Polonya devir başkanlığı fırsat yaratabilir
Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden biri olan Polonya’nın, Ocak 2025’de AB periyot lideri olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ukrayna ile toprak sonu olan Rusya’nın tehdidini yakinen hisseden bir ülke olan Polonya’nın Başbakanı Donald Tusk, Şubat ayındaki bir konuşmasında ‘AB, Ukrayna ve bölgenin güvenliği konusunda kendi hareket planını hazırlamazsa global aktörler, geleceğimiz hakkında karar verecek’ diyerek Trump-Zelenski ortasında oval ofiste gerçekleşen gergin görüşme öncesinde yaklaşan tehlike konusunda ihtarda bulunmuştur. Güvenlik dertlerini öncelikli gündem hususu olarak ele alan Polonya’nın AB Periyot Başkanlığı sürecinde, AB-Türkiye ilgilerinde gözlemlenen olumlu atmosferin aktif bir formda kıymetlendirilmesi, Türk dış siyaseti açısından stratejik bir değer arz etmektedir.” halinde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı